Vinožito pomegu tatkovinata Makedonija i neboto
Slikarot Goce Kalajđiski poveke od četirieset godini tvori i izložuva vo Slovenija. Slovenija stana negovata vtora tatkovina, no sepak negovite životni koreni se na jug vo Makedonija. Tamu se formiral kako čovek i umetnik. Od tamu poteknuva glavniot del na negovi tematski i oblikovni inspiracii, koi gi realizira niz svoite sliki. Površno rečeno negovoto slikarstvo se deli na šest glavni sklopovi.
Prvo se akvarelite, koi na slikarot mu služat za begstvo vo intuitivniot svet i svetot na intimata, za kreativen odmor i istovremeno za subtilno sobiranje na novi energii.
Vtoriot mnogu značaen sklop na negovoto slikarstvo se ikonite. Tie se negova duhovna vrska so tatkovinata i makedonskata religiozna tradicija. Megutoa negovite ikoni so tradicionalnoto ikonopisie se povrzani samo formalno. Vo ramkite na strogata i propišana forma Goce Kalajđiski naoga dovolno prostor za izraz na svoite lični čuvstva. Formata na ikonite za avtorot znači predizvik, no istovremeno e i prostor na sloboda kade što može avtorot kako umetnik originalno da se izživee i samorealizira. Koga se zboruva za ikonite na Goce Kalajđiski , mora da se potencira i neobičnosta na nositelite na nekoi ikoni-sliki. Naslikani se na stranici od kreveti, na vrati, na ormani,na furnađiski lopati. Na site ovie nositeli slikarot im ja odzema primarnata funkcija, i im dava na prv pogled,sosema neavtentična uloga. Namesto sekojdnevnata profanirana upotreba, tie predmeti postanuvaat del na nekoja sosema druga poraka. Postanuvaat sostaven del na umetničkoto delo, na noviot organizam. Ikonite so toa postanuvaat ušte poveke narodni zemski. Naslikanite svetci sleguvaat od neboto i postanuvaat del od sekojdnevniot svet i život. Samiot život postanuva obred i obredot postanuva sostaven del na životot.
Tretiot sklop na Gocevoto slikarstvo pretstavuvaat motivite so makedonska ornamentika, vo koj što slikarot, daleku od folklorizmot i na oblikovno ramnište , selektivno i likovno potpolno avtonomno gi vklučuva elementite na makedonskiot tradicionalen zanaet.
Četvrtiot sklop na sliki se geometriskite sliki, pri što avtorot, kako što utvrduva likovniot kritičar Drago Medved, geometrisko ja vizualizira svojata fantazija.
Vo pettiot sklop, što avtorot go narekuva strukturi, slikarot na veke izrazenata koloritnost i dodava i novi elementi. Pokraj primarnite slikarski materijali I bogatite nanosi na boja, slikarot za strukturiranje na slikarskoto pole,počnuva da upotrebuva prirodni elementi. Zemjata, pesokot, kamenjata , školkite i parčinjata od drvo, postanuvaat elementi koj avtorot pri izgradbata na slikata gi vklučuva vo kompozicijata. Slikite se organska kompilacija na elementite od prirodata i usmerenosta na avtorot kon likovnata uredenost i pregledanost.
Posledniot sklop na sliki, koj vo nekoj drug zapis go na narekuva “Dole dlaboko,gore visoko”, Goce Kalajđiski go tvori kako reminiscence na svoeto patuvanje niz Avstralija i Nov zeland. Ovoj sklop ima povekje delovi. Prviot del (Arhipelag vo boja) e struktuiran so izrazen ekspresiven potez. Drugiot del (Lica od elementarniot svet) pretstavuva organsko prodolženie na poranešnite ciklusi (geometriski sliki,strukturi), so značajno dodavanje na novi koloritni vrednosti. Tretiot (Dolu dlaboko, gore visoko) sigurno znači rez vo slikarstvoto na Goce Kalajđiski. Postimpresionističkiot pristap kon slikovnoto pole e potpolna novost za slikar, koj svoite sliki gi gradel so ramninska obrabotka na toa pole. Nastanuvaat sublimni sliki koi go nosat vo ravnoteža svetot na sprotivnostite. Neboto go nosat na zemja i zemjata ja digaat vo nebo.Toa se sliki koi nudat golem broj na interpretativni možnosti i špekulacii.
Na primer: možat da bidat čista i ednostavna vozdušna snimka na Golemiot koralen greben; ili pak: kaj misticite moreto e simbol na svetot i čovečkoto srce i tie sliki se odsjai na čovečkata duša, vo belinata vo koja plivaat najrazlični želbi i strasti. Ponatamu, mo`at da se simboličen zapis na čovečkite želbi za nadminuvanje na sekojdnevniot materijalen svet i želba za približuvanje kon transcedentniot. Sekako na krajot, možat da se razberat i kako čist likoven zapis, kako potpolno apstraktni organizmi, koi na početokot nastanale kako reakcija na realnite odrazi na svetot, se istrgale od mengemeto na ovoj početen impuls i postanale potpolno avtonomni likovni kreacii.
Goce Kalajđiski e celosna slikarska ličnost ,koja go beleži vremeto, prostorot, svojata nacionalna i duhovna tradicija i go dava svojot pogled na svetot. Postojat iljadnici možni pogledi, no samo otvorena ličnost e sposobna da gi vidi rabotite na povekje načini naednaš. Samo ličnost so mnogu samodoverba i celosno formiran slikar, e sposoben istovremeno da upotrebi i žabja i ptičja perspektiva i ne se plaši da upotrebi potpolno različni formalni oblikovni postapki pri kreiranjeto na slikata. Samo takov avtor može ednododrugo da postavi ikona, geometriska slika, struktura, ekspresivno koloritna egzibicija i postimpresionistička slikarska meditacija, a pri toa svetot da ne se raspadne na poedinečni segmenti. Naprotiv Goce Kalajđiski, točno so toa ja nadminuva parcijalnata stvarnost i ja osmisluva slikarski i duhovno.
Milan Pirker
